Śródziemie a ścieżka wewnętrzna: Motywy buddyjskie u Tolkiena

W świecie stworzonym przez J.R.R. Tolkiena, religia odgrywa kluczową rolę. Fandom zalały artykuły o katolicyzmie w twórczości J.R.R. Tolkiena a nasz katolicki ‘guru’ dba o to, żeby, wątek ‘chrześcijaństwa’ wcisnąć we wszystko, co kojarzy się z J.R.R. Tolkienem, ale co z innymi religiami? No właśnie o nich nie wiele się mówi. Dlatego dzisiaj porozmawiamy sobie o buddyzmie w uniwersum J.R.R. Tolkiena.

Choć Tolkien był głęboko religijny i jego twórczość nasycona jest chrześcijańskimi motywami, nie można pominąć wpływu innych systemów wierzeń, w tym buddyzmu.

Wspominając o buddyzmie w kontekście Tolkiena, warto zwrócić uwagę na jego fascynację naturą i cyklem życia. W jego utworach często pojawiają się motywy przemijania, odradzania się i poszukiwania harmonii z naturą. To wszystko są elementy, które odnajdujemy w buddyzmie.

Silmarillion

W “Silmarillionie” Tolkien opisuje Valarów jako potężne istoty, które stworzyły Śródziemie. Ich działania i relacje z ludźmi przypominają buddyjskie pojęcie “karma”, czyli prawa przyczyny i skutku. Valarowie, podobnie jak buddyjscy bogowie, nie są wszechmocni i nie ingerują w losy ludzi, ale ich działania mają wpływ na świat i jego mieszkańców.

W “Silmarillionie”, Tolkien przedstawia historię stworzenia świata, która zawiera elementy podobne do buddyjskich mitów o stworzeniu. W mitologii Tolkiena świat został stworzony przez Eru Ilúvatara, który jest podobny do buddyjskiego pojęcia “Brahmana”, czyli najwyższej rzeczywistości. Tak samo jak w świecie J.R.R. Tolkiena tak i w wierzeniach buddyzmu świat jest stworzony przez bóstwo, które jest źródłem wszelkiego życia. W buddyzmie, bóstwo to jest często postrzegane jako Budda, który osiągnął oświecenie i jest w stanie pomóc innym w ich drodze do wyzwolenia.

Władca Pierścieni i Hobbit

We “Władcy Pierścieni” można zauważyć, że Tolkien wykorzystał koncepcję “nieprzywiązania” i “ważność natury”, która jest kluczowa w buddyzmie. Wiele postaci w książce, takich jak Frodo Baggins, zmaga się z pokusą przywiązania do materialnych rzeczy, a także do ludzi i miejsc. Frodo, obarczony ciężarem Pierścienia, musi zmierzyć się z pokusą władzy i chęcią zachowania tego, co mu drogie. Podobnie, Gandalf, choć potężny mag, nie przywiązuje się do władzy i materialnych dóbr, skupiając się na służbie innym.

Tolkien w swoich dziełach często podkreśla ważność natury i jej piękna. W Śródziemiu, krajobrazy odgrywają kluczową rolę, a Tolkien opisuje je z wielką dbałością o szczegóły. W buddyzmie natura jest postrzegana jako źródło spokoju i oświecenia. W “Hobbicie” Bilbo Baggins, podróżując przez dzikie kraje, odkrywa piękno i harmonię natury, co może być interpretowane jako metafora duchowej podróży.

W “Hobbicie” i “Władcy Pierścieni” pojawia się motyw walki dobra ze złem, który jest centralnym elementem buddyzmu. W obu tych dziełach Frodo Baggins, główny bohater, musi dokonać wyboru między drogą dobra a zła, podobnie jak w buddyzmie, gdzie jednostka staje przed wyborem między ścieżką cierpienia a ścieżką oświecenia. W “Hobbicie” i “Władcy Pierścieni” Tolkien przedstawia nam różne rasy, z których każda ma swoje własne wierzenia i tradycje. Wśród nich znajdują się Entowie, drzewiaste istoty, które żyją w harmonii z naturą i odczuwają jej ból. Ich sposób życia i filozofia przypominają buddyjskie pojęcie “anatta”, czyli braku stałego “ja”. Entowie są częścią natury, a ich istnienie jest ściśle z nią związane.

We “Władcy Pierścieni” można dostrzec echa buddyjskich idei o naturze rzeczywistości, o tym, że świat jest iluzją, a prawdziwa rzeczywistość leży poza nim. Tolkien, podobnie jak buddyści, podkreślał znaczenie wewnętrznej podróży i walki z własnymi słabościami. W jego dziełach pojawia się motyw odrzucenia materialnych dóbr na rzecz wartości duchowych, co jest kluczowym elementem buddyjskiego nauczania. Frodo, główny bohater Władcy Pierścieni podejmuje się trudnego zadania zniszczenia Pierścienia, symbolu władzy i pokusy. Podobnie jak w buddyzmie, gdzie celem jest osiągnięcie oświecenia poprzez przezwyciężenie cierpienia, Frodo musi zmierzyć się z własnymi słabościami i pokusami aby, ostatecznie osiągnąć swój cel.

Nie bezpośrednio, ale jednak

Choć Tolkien nie przedstawia buddyzmu w sposób bezpośredni, jego twórczość zawiera wiele elementów, które można interpretować w kontekście tej religii. W jego świecie odnajdujemy poszukiwanie harmonii z naturą, akceptację cyklu życia i śmierci, a także refleksję nad naturą rzeczywistości.

Osobiście uważam, że Tolkien, choć był głęboko wierzącym chrześcijaninem, był otwarty na inne systemy wierzeń i czerpał inspirację z różnych źródeł. W jego twórczości widać wpływ buddyjskich idei, które wzbogacają i pogłębiają jego wizję Śródziemia.

W świecie stworzonym przez J.R.R. Tolkiena, buddyzm nie jest jawnie obecny, jednakże można dostrzec pewne echa tej religii w jego dziełach. Tolkien, jako katolik, był głęboko zakorzeniony w chrześcijaństwie, jednakże jego fascynacja mitologią i językoznawstwem doprowadziła go do stworzenia własnego, bogatego świata, w którym można odnaleźć elementy różnych kultur i religii.

Tolkien, podobnie jak buddyści, wierzył w siłę natury i jej wpływ na ludzkie życie. W jego świecie, przyroda jest pełna magii i tajemnic, a jej siła może być zarówno dobroczynna, jak i niszczycielska. W buddyzmie, natura jest postrzegana jako część cyklu odrodzenia i cierpienia, a jej zrozumienie jest kluczowe dla osiągnięcia oświecenia.

W świecie J.R.R. Tolkiena ważne jest aby, dokonać wyboru między dobrem a złem aby, zrozumieć siłę natury i dążyć do oświecenia. Wspólne punkty styczne między buddyzmem a twórczością J.R.R. Tolkiena są tematem, który budzi wiele dyskusji. Choć Tolkien nie był buddystą, jego dzieła, zwłaszcza “Władca Pierścieni”, często interpretowane są przez pryzmat buddyjskich koncepcji.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila