Analiza motywów mitologicznych w twórczości J.R.R. Tolkiena to mój ulubiony temat, który daje szerokie pole do badań. Tolkien, jako filolog, miał głęboką wiedzę na temat mitów, legend i tradycji literackich, które często wplatał do swoich dzieł. Warto zwrócić uwagę na kilka głównych obszarów, w których obecne są elementy mitologiczne w dziełach Tolkiena, szczególnie w “Hobbicie”, “Władcy Pierścieni” oraz “Silmarillionie”.

1. Mitologia nordycka i germańska

Tolkien miał ogromną wiedzę na temat mitologii nordyckiej i germańskiej które stanowiły inspirację dla wielu stworzonych przez niego postaci i wątków w jego twórczości.

• Sauron i Morgoth: Główne postacie antagonistyczne w “Silmarillionie” mają wyraźne paralelę do nordyckich postaci takich jak Loki i Fenrir, a także do bóstw, które w mitologii germańskiej są symbolem chaosu i zła. Morgoth, który jest głównym wrogiem w “Silmarillionie”, przypomina postać “Ragna Roks” w mitach skandynawskich, będącego istotą, która chce zniszczyć porządek świata.
• Upadek Numenoru i mity o potopie: Zniszczenie Numenoru w “Silmarillionie” przypomina mit o potopie z Biblii i mitologii greckiej (np. historia Deukaliona i Pyrry), w których potop niszczy ludzkość za jej grzechy. W mitologii nordyckiej występuje podobny motyw w historii o końcu świata, zwanej Ragnarokiem, który także wiąże się z wielką katastrofą.
• Jaskinia i podróże bohatera: Motyw podróży bohatera do mrocznych miejsc i zmagania się z siłami ciemności (np. podróże Bilba w “Hobbicie” czy Froda w “Władcy Pierścieni”) jest głęboko osadzony w mitologii nordyckiej i innych tradycjach. Również sama konstrukcja “początków” (np. założenie Shire w “Hobbicie”) nawiązuje do mitologicznych archetypów stworzenia.

2. Mitologia celtycka

Motywy celtyckie także odgrywają znaczącą rolę w twórczości Tolkiena. Celtycka tradycja, pełna mistycyzmu, magii i pradawnych rytuałów, jest widoczna w różnych elementach jego dzieł.

• Elfy i ich nieśmiertelność: U Tolkiena elfy są istotami długowiecznymi, posiadającymi magiczne moce i żyjącymi w harmonii z naturą. Motyw elfów nawiązuje do celtyckich przekonań o nadprzyrodzonych istotach, które pełniły rolę opiekunów natury i żyły w zgodzie z jej cyklami. Elfy Tolkiena mają cechy przypisane do postaci z mitów celtyckich, np. Aos Sí, którzy są duchami natury lub bóstwami.
• Rola kamieni i artefaktów: W “Silmarillionie” kamienie i artefakty, jak np. Silmarile czy Pierścień Władzy, pełnią rolę centralnych motywów w opowieści. W tradycji celtyckiej również występują magiczne kamienie, które mają wielką moc (np. kamienie z legendy o Fionn mac Cumhaill).

3. Mitologia chrześcijańska

Tolkien, jako katolik, bardzo subtelnie i świadomie wplatał elementy swojej religijnej wiary w mitologię, którą tworzył. Jednakże te elementy są ukryte w sposób nieoczywisty, co pozwala na wielowarstwową interpretację jego dzieł.

• Motyw zbawienia i poświęcenia: W postaciach takich jak Frodo, Aragorn czy Gandalf można dostrzec motywy chrześcijańskie: ofiary, zbawienia i odkupienia. Frodo, na przykład, podejmuje misję, która kosztuje go, co jest zgodne z chrześcijańską tradycją męczeństwa. Sam Gandalf ma pewne cechy proroka czy też biskupa, prowadzącego bohaterów ku dobru i światłu.
• Zło i dobro: Podobnie jak w chrześcijaństwie, w twórczości Tolkiena obecna jest walka między dobrem a złem, z postaciami takimi jak Sauron, które symbolizują czyste zło, i postaciami jak Gandalf, które symbolizują dobro, będąc siłą, która chroni świat przed zniszczeniem.

4. Motyw „zatrutych” artefaktów

Wiele mitów, w tym mitologia grecka, zawiera historie o artefaktach, które obdarzone są nadprzyrodzoną mocą, ale także niebezpieczeństwem. W “Władcy Pierścieni” Pierścień Władzy jest takim właśnie artefaktem. Jego moc jest ogromna, ale również destrukcyjna. Widać tutaj nawiązanie do mitycznych przedmiotów, które zapewniają właścicielowi potęgę, ale w zamian za duszę lub moralne upadki (np. pierścień w mitologii nordyckiej, który może być źródłem nieśmiertelności).

5. Motyw bohaterski

Motyw bohatera, który wyrusza w niebezpieczną podróż, by przezwyciężyć zło i uratować świat, jest jednym z głównych elementów mitologii, które Tolkien przenosi do swoich książek. To nawiązanie do epickich mitów greckich, jak np. Iliada czy Odyseja, a także nordyckiego cyklu sag. Postacie takie jak Bilbo Baggins, Frodo Baggins, czy Aragorn pełnią rolę “bohatera tysiąca twarzy” (jak w mitologii bohaterów, w tym Herkulesa czy Sigurda), który mimo swojej skromności staje się wielki dzięki swojemu poświęceniu i odwadze.

Podsumowanie:

Twórczość J.R.R. Tolkiena jest głęboko zakorzeniona w mitologiach i tradycjach literackich, szczególnie w mitologii nordyckiej, germańskiej, celtyckiej oraz w religijnych motywach chrześcijańskich. Wiele z jego postaci, wątków i motywów jest inspiracją lub reinterpretacją elementów tych mitów, co sprawia, że jego dzieła mają ponadczasową wartość. Dzięki tej inspiracji Tolkien stworzył nie tylko spójną mitologię, ale i uniwersalne historie o walce dobra ze złem, o poświęceniu i o przyjaźni, które pozostają aktualne niezależnie od czasów.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila

Głównym motywem twórczości J.R.R. Tolkiena jest walka dobra ze złem. Tylko czym jest zło? Dzisiaj doskonale zdajemy sobie sprawę z tego co jest dobre a co złe. Jednak w latach życia J.R.R. Tolkiena definicja zła nie była wcale taka oczywista.

Generacja Tolkiena

J.R.R. Tolkien powiedziałby, że jesteś zły. Dlaczego? J.R.R. Tolkien żył na przełomie lat 1892-1973 co zalicza go do tzw. Generacji ‘niepokornych’. Ludzie tej generacji mieli szczególne problemy z identyfikacją zła gdyż w tamtych czasach zło było bezosobowe, niczym nie różniło się od codziennej rutyny i było naturą każdego człowieka. Najprostszym i najbardziej zbliżonym do polskich realiów przykładem może być porucznik wysyłający (delikatnie mówiąc) ‘transport’ do Auschwitz. Kim jest ten ‘porucznik’? Wcieleniem zła czy może po prostu człowiekiem wykonującym swoje codzienne obowiązki w celu utrzymania rodziny? Dla ludzi z pokolenia J.R.R. Tolkiena odpowiedź na to pytanie wcale nie była taka prosta.

Postrzeganie zła

Postrzeganie zła w latach 1892-1973 ewoluowało w zależności od kontekstu społeczno-kulturowego, politycznego oraz filozoficznego. W tym okresie miały miejsce liczne wydarzenia, które wpłynęły na sposób rozumienia i interpretowania zła. Na początku XX wieku, w okresie przed I wojną światową, zło często kojarzono z osobistymi cechami jednostek. W literaturze tego czasu, takiej jak dzieła Fiodora Dostojewskiego, zło było przedstawiane jako element ludzkiej natury, który prowadził do wewnętrznych konfliktów i moralnych dylematów. W tym ujęciu, zło nie było postrzegane jako zjawisko zewnętrzne, lecz jako coś, co tkwi w każdym człowieku. W miarę postępujących wydarzeń, takich jak wojny światowe i wielki kryzys, zło zaczęto postrzegać w szerszym kontekście społecznym i politycznym. Zjawiska takie jak totalitaryzm, faszyzm i holokaust uświadomiły społeczeństwu, że zło może być zorganizowane i systemowe. W tym okresie, zło stało się nie tylko cechą jednostkową, ale również produktem struktur społecznych, które mogły prowadzić do masowych zbrodni. W literaturze i filozofii, takich jak prace Hannah Arendt, pojawiła się koncepcja “banalności zła”, wskazująca na to, że zło może być realizowane przez zwykłych ludzi w ramach biurokratycznych mechanizmów.

Badania nad złem

Po II wojnie światowej, psychologia i socjologia zaczęły badać zło z perspektywy ludzkiego zachowania. Zjawiska takie jak eksperymenty Milgrama wykazały, że ludzie są skłonni do popełniania czynów, które mogą być uznane za złe, pod wpływem autorytetu. W tym kontekście zło zaczęto postrzegać jako wynik interakcji między jednostką a jej otoczeniem, a nie tylko jako cechę osobistą. W literaturze i filmie pojawiły się nowe narracje, które podkreślały złożoność ludzkiej natury i moralności. Warto zwrócić uwagę na rozwój myśli filozoficznej, który miał miejsce w tym czasie. Filozofowie tacy jak Jean-Paul Sartre i Albert Camus zaczęli badać pojęcie zła w kontekście egzystencjalizmu. Zło zostało zinterpretowane jako wynik ludzkiej wolności i odpowiedzialności. W tym sensie, zło nie było jedynie negatywnym aspektem ludzkiej natury, ale również konsekwencją wyborów dokonywanych przez jednostki w obliczu absurdalności życia. Z perspektywy psychologicznej, zło zaczęło być analizowane przez pryzmat traumy i warunków psychicznych. Zjawiska takie jak wojny, przemoc domowa czy dyskryminacja rasowa wymagały zrozumienia, w jaki sposób traumatyczne doświadczenia mogą prowadzić do zbrodniczych działań. W literaturze psychologicznej pojawiły się koncepcje, które sugerowały, że zło może być konsekwencją niezdrowych relacji i braku empatii w społeczeństwie.

Zło w twórczości J.R.R. Tolkiena

Natura zła w twórczości J.R.R. Tolkiena jest zagadnieniem złożonym, które może być analizowane z różnych perspektyw. W literaturze Tolkiena, zło nie jest jedynie przeciwieństwem dobra, ale posiada swoją własną, skomplikowaną tożsamość. W „Władcy Pierścieni” oraz „Silmarillionie” zło manifestuje się w postaci różnych postaci i sił, które dążą do dominacji i zniszczenia. Z perspektywy analitycznej, zło w dziełach Tolkiena często personifikowane jest przez postacie takie jak Sauron czy Morgoth. Sauron, jako upadły Majar, reprezentuje nie tylko siłę destrukcyjną, ale również strategię i manipulację. Jego dążenie do władzy może być interpretowane jako metafora ludzkiej chciwości i ambicji. Morgoth, z kolei, jest uosobieniem chaosu i destrukcji, którego działania mają daleko idące konsekwencje dla całego świata Ardy.

Warto zauważyć, że zło w uniwersum Tolkiena nie jest jedynie zjawiskiem zewnętrznym. Wiele postaci, takich jak Gollum czy nawet Boromir, zmagają się z wewnętrznymi konfliktami, które ukazują, że zło może być również rezultatem osobistych wyborów i słabości. Gollum, w swojej obsesji na punkcie pierścienia, ilustruje, jak pożądanie może prowadzić do moralnego upadku. Z perspektywy narracyjnej, jego postać stanowi ostrzeżenie przed zgubnymi skutkami niewłaściwych wyborów.

Tolkien, będąc głęboko zakorzeniony w tradycji chrześcijańskiej, wprowadza koncepcję grzechu oraz odkupienia. Postacie, które ulegają pokusom zła, mają możliwość odkupienia, co jest widoczne w przypadku Frodo i Sama. Ich podróż nosi ze sobą nie tylko fizyczne, ale i duchowe wyzwania, które prowadzą do głębszego zrozumienia natury zła. Można zauważyć, że walka z złem jest nie tylko zewnętrzna, ale także wewnętrzna, co czyni tę tematykę uniwersalną i bliską wielu czytelnikom. Analizując naturę zła w twórczości Tolkiena, można zauważyć, że zło nie jest jedynie zjawiskiem destrukcyjnym. Często prowadzi do rozwoju postaci i ujawnienia ich prawdziwej natury co paradoksalnie czyni zło czymś dobrym. Konflikty, które wynikają z konfrontacji dobra i zła, są centralnym elementem narracji, nadającym jej głębię i znaczenie. W ten sposób Tolkien ukazuje, że zło, mimo że jest siłą destrukcyjną, może również pełnić rolę katalizatora dla zmiany i wzrostu.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila

Mitologia stworzona przez J.R.R. Tolkiena w jego dziełach, szczególnie w Silmarillionie oraz Władcy Pierścieni, odzwierciedla wiele struktur społecznych, które mają analogie do rzeczywistych hierarchii, władzy i porządków społecznych. Tolkien, jako wykształcony filolog i uczony, bardzo świadomie tworzył systemy mitologiczne, które nie tylko były głęboko osadzone w tradycjach literackich, ale także odzwierciedlały złożone struktury społeczne, zarówno w wymiarze boskim, jak i ludzkim. Te elementy są integralną częścią jego narracji i stanowią tło dla opowieści o bohaterach i konfliktach w Śródziemiu.

1. Hierarchie boskie – Porządek i władza nad światem

W mitologii Tolkiena, struktura boska jest oparta na wyraźnych hierarchiach, w których różne istoty – począwszy od najwyższych bóstw, czyli Valarów (bogowie), aż po Majarów (mniejsze duchy) – mają swoje określone role, władze i funkcje w stworzeniu i utrzymaniu porządku w świecie. W tym porządku można zauważyć wyraźne odniesienia do ludzkich społeczeństw, w których władza jest podzielona i uporządkowana.

• Eru Ilúvatar – najwyższy byt: Najwyższą postacią w mitologii Tolkiena jest Eru Ilúvatar, stwórca świata i wszystkiego, co istnieje. Eru to postać, która pełni funkcję “Stwórcy”, mając jedyną absolutną moc, która jest ponad wszystkimi innymi bytami. Jego pozycja jest niekwestionowana, co odzwierciedla boskość, nieosiągalną dla innych. Jest to postać, która kieruje całym porządkiem świata, co ma swoje odpowiedniki w mitologiach innych kultur, gdzie najwyższe bóstwo jest źródłem wszelkiej mocy i prawa.
• Valarowie – istoty boskie: Valarowie są potężnymi duchami stworzonymi przez Eru Ilúvatara, które zarządzają światem Ardy (Ziemią). Każdy z Valarów ma swoją określoną rolę, np. Manwë jest władcą nieba, Varda królową gwiazd, Aulë bogiem kowali i rzemiosła, a Melkor (który później staje się Sauronem) jest bogiem chaosu i zniszczenia. To ich zadaniem jest dbanie o porządek w świecie, co ma ścisłe analogie do hierarchii władzy w społeczeństwach ludzkich, gdzie różne grupy rządzące mają swoje specjalizacje i odpowiedzialności.
• Majarowie – duchy służebne: Majarowie to niżsi duchowie, którzy wspierają Valarów w zarządzaniu światem. Choć nie mają tak wielkiej mocy jak Valarowie, są istotni dla funkcjonowania porządku boskiego. Ich rolę w mitologii można porównać do urzędników czy doradców w ludzkich społeczeństwach – pełnią służebne, ale nie mniej ważne zadania. Gandalf, Saruman czy Sauron w Władcy Pierścieni to przykłady Majarów, którzy mają moc, ale ich działanie jest ograniczone przez wolną wolę i decyzje innych postaci.

2. Władza w Śródziemiu

W Władcy Pierścieni oraz Silmarillionie widać wyraźnie, jak różne formy władzy są ukazane – od boskich, przez królewskie, aż po tyranię. Toklenowska mitologia ukazuje, jak niektóre postacie zdobywają i utrzymują władzę, natomiast inne tracą ją z powodu swoich działań lub moralnego upadku.

• Monarchia – dziedziczenie władzy: W wielu przypadkach władza w Śródziemiu opiera się na zasadzie dziedziczenia, co ma swoje odpowiedniki w rzeczywistych monarchiach. Przykładem jest Aragorn, który jest potomkiem Isildura i dziedziczy tron Gondoru. Jego władza, choć pierwotnie nieuznawana przez wielu, zostaje ostatecznie przyjęta, ponieważ spełnia on wymagania moralne i umiejętności przywódcze, które czynią go godnym. Podobnie jak w rzeczywistej monarchii, władza Aragorna opiera się zarówno na prawie dziedziczenia, jak i na jego własnych zasługach.
• Sauron – tyrania: Sauron, który zdobywa władzę nad Śródziemiem, jest przykładem tyrana, którego władza opiera się na strachu, przemocy i manipulacjach. Choć Sauron początkowo mógł mieć pewną formę władzy jako Valar, jego późniejsze działania sprawiają, że jego władza staje się nieakceptowalna i destrukcyjna. Władza Saurona przypomina tyranię, która jest zdobywana siłą, nie mając żadnej moralnej podstawy ani zgody rządzonych.
• Saruman – władza technokratyczna: Saruman to postać, która reprezentuje formę władzy technokratycznej. Jego dążenie do zdobycia Pierścienia władzy i przemiany Śródziemia w potęgę opartą na machinach i technologii przypomina autorytarną władzę, w której intelekt i technologia mają przeważający wpływ. Saruman nie jest władcą dziedzicznym ani boskim, jego władza wynika z wiedzy i umiejętności manipulacji, co może mieć analogię do współczesnych systemów, gdzie władza wynika z technokratycznego autorytetu.

3. Porządek społeczny – Role ras i grup

Tolkien stworzył w Śródziemiu społeczeństwo zróżnicowane pod względem rasowym, w którym każda rasa, a także każda postać, pełni określoną rolę w utrzymaniu porządku społecznego. Rasy w Śródziemiu, takie jak Elfy, Ludzie, Krasnoludy, Orki i inne, mają różne charaktery i role, które są w dużej mierze osadzone w mitologicznych archetypach i odpowiadają za różne funkcje w społeczeństwie.

• Elfy – klasa arystokratyczna: Elfy, jako rasa nieśmiertelna i mądra, są przedstawione jako klasa arystokratyczna, pełniąca rolę strażników wiedzy i tradycji. Z racji swojej długowieczności oraz bliskości z naturą, Elfy są postrzegane jako opiekunowie porządku i piękna Śródziemia. Widać to na przykładzie elfickich królów, takich jak Elrond i Thranduil, którzy rządzą swoimi ludźmi z szacunkiem i mądrością.
• Ludzie – klasy średnie i władza dynastii: Ludzie w Śródziemiu mają bardziej zróżnicowaną strukturę społeczną, od biedniejszych klas w wioskach, przez arystokrację i monarchów, aż po bohaterów, którzy pełnią rolę przywódców (np. Aragorn). Struktura społeczna wśród ludzi jest bardziej dynamiczna i podatna na zmiany, co odzwierciedla ewolucję systemów społecznych w rzeczywistości.
• Krasnoludy – klasa rzemieślnicza: Krasnoludy w Śródziemiu są przedstawicielami klasy rzemieślniczej i wojowników. Jako mistrzowie w kowalstwie i budowie, pełnią funkcję społeczną, która jest podstawą wielu ekonomii i struktur. Ich społeczeństwo jest hierarchiczne i oparte na tradycji, gdzie starszyzna i król mają władzę i autorytet.
• Orki – niewolnicy i siła zła: Orki, jako rasa służąca Sauronowi, pełnią rolę zła i chaosu w porządku społecznym Śródziemia. Są postaciami, które odzwierciedlają społeczności niewolnicze lub podległe władzy tyrana, gdzie jednostki nie mają żadnej wolności ani autonomii.

Mitologia stworzona przez Tolkiena jest bardzo przemyślana i pełna odniesień do rzeczywistych struktur społecznych. Hierarchia boska, władza oraz porządek społeczny są wyraźnie osadzone w tradycyjnych wzorcach, które odzwierciedlają zarówno autorytatywne, jak i demokratyczne modele rządów, jak i naturalne hierarchie społeczne. Tolkien w swojej twórczości z powodzeniem łączył elementy mitologiczne z realnymi problemami społecznymi, co sprawia, że jego dzieła pozostają ponadczasowe i wciąż aktualne w kontekście rozważań nad władzą, hierarchią i porządkiem społecznym.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila

Artykuł analizuje struktury społeczne Śródziemia w twórczości J.R.R. Tolkiena z perspektywy socjologicznej. Przedstawione zostają kluczowe rasy – elfy, krasnoludy, ludzie, hobbici i orki – jako nośniki odrębnych wartości, ról społecznych i symbolicznych funkcji. Tolkien kreuje złożoną mozaikę społeczną, w której każda grupa współtworzy świat przedstawiony i odzwierciedla realne dylematy moralne, relacje władzy i tożsamości zbiorowej. Artykuł ukazuje, jak poprzez świat fantasy możliwe jest modelowanie głębokiej refleksji nad kondycją ludzką i mechanizmami społecznego różnicowania.

Wprowadzenie

W dziełach Tolkiena społeczeństwo nie stanowi wyłącznie tła dla wydarzeń fabularnych. Struktury społeczne Śródziemia to wielopoziomowy konstrukt, który odzwierciedla zarówno mitologiczną głębię, jak i rzeczywiste pytania o naturę wspólnoty, władzy, tradycji i różnorodności kulturowej. Rasy zamieszkujące Śródziemie nie tylko odgrywają role narracyjne – są one symbolicznymi reprezentacjami wartości, archetypów i modeli organizacji społecznej.

Elfy – strażnicy tradycji i pamięci zbiorowej

Elfy w twórczości Tolkiena są najstarszymi i najbardziej uduchowionymi mieszkańcami Śródziemia. Ich długowieczność, mądrość i harmonijna relacja z naturą czynią z nich opiekunów dziedzictwa i porządku metafizycznego.

Rola społeczna:
Elfy reprezentują klasę „arystokratyczną duchowo”, funkcjonującą jako strażnicy kultury, historii i sztuki. Są także nośnikami estetyki sakralnej, łączącej piękno z dobrem.

Przykład:
Galadriela jako władczyni Lothlórien pełni rolę quasi-kapłanki i mentorki. Jej odrzucenie Pierścienia Władzy symbolizuje wybór duchowej ascezy nad polityczną dominacją.

Krasnoludy – etos pracy, tradycji i wspólnoty plemiennej

Krasnoludy to społeczność silnie zorganizowana, kierująca się etosem pracy, rodzinności i obrony własnych terytoriów. Ich kultura koncentruje się wokół rzemiosła, zasobów i pamięci o dawnych królestwach.

Rola społeczna:
Symbolizują klasę „rzemieślniczo-plebejską” z naciskiem na wartość pracy i wspólnoty krwi. Reprezentują również społeczności marginalizowane, nie w pełni rozumiane przez inne rasy.

Przykład:
Gimli, choć początkowo nieufny wobec elfów, przez doświadczenie wspólnej walki zyskuje zaufanie i szacunek – co metaforycznie obrazuje możliwość przełamywania uprzedzeń między kulturami.

Ludzie – społeczna różnorodność i potencjał przemiany

Ludzie w Śródziemiu są najbardziej zróżnicowaną rasą, zarówno pod względem charakteru, jak i pozycji społecznej. Tolkien ukazuje ich jako istoty kruche, ale obdarzone wolną wolą i możliwością przemiany.

Rola społeczna:
Stanowią odbicie ludzkości w sensie symbolicznym – od zdrady (Denethor, Boromir) po odkupienie i heroizm (Aragorn, Faramir). Przez ich działania rozgrywa się walka o przyszłość cywilizacji.

Przykład:
Aragorn, potomek królów, staje się figurą „odnowiciela” – nie tylko Gondoru, ale całego porządku moralnego świata ludzi. Jego los podkreśla temat przywództwa i odpowiedzialności za wspólnotę.

Hobbici – etyka codzienności i siła niepozorności

Hobbici to społeczność agrarna, unikająca polityki i konfliktów. Ich życie toczy się wokół pracy, rodziny i świętowania codzienności – a mimo to, to właśnie oni stają się bohaterami największego eposu.

Rola społeczna:
Reprezentują klasę „niewidzialnych” – tych, którzy nie szukają władzy, ale są zdolni do największego poświęcenia. Tolkien ukazuje w nich ukrytą siłę cichego bohaterstwa.

Przykład:
Frodo i Sam wyruszają z Shire jako zwykli mieszkańcy, lecz ich moralna siła i odporność na pokusę czynią z nich filary walki dobra ze złem. Ich los ukazuje, że historia nie należy tylko do możnych.

Orki – zdehumanizowana masa i destrukcja wartości

Orki to przykład zbiorowości całkowicie poddanej woli zła. Nie posiadają indywidualnych cech ani kultury – są narzędziami destrukcji i odzwierciedleniem lęku przed totalitarnym zniewoleniem.

Rola społeczna:
Symbolizują dehumanizację i społeczne wykluczenie. Są produktem wypaczenia, braku wolnej woli i braku tożsamości. Tolkien ukazuje ich nie jako pełnoprawnych uczestników społeczeństwa, lecz jako zagrożenie dla jego fundamentów.

Przykład:
W „Dwóch Wieżach” i „Powrocie Króla” orki ukazane są jako bezosobowe armie przemocy, niezdolne do twórczości, zepchnięte do roli siły niszczącej porządek świata.

Podsumowanie

Tolkien stworzył świat, który mimo fantastycznego charakteru operuje realnymi pojęciami socjologicznymi: przynależność, marginalizacja, wspólnota, tradycja, tożsamość, przemoc symboliczna. Każda rasa to metafora jednego z aspektów ludzkiego społeczeństwa – jego ideałów, zagrożeń, a także możliwości odkupienia.

Śródziemie można czytać jako socjologiczną mapę kondycji ludzkiej, gdzie struktury społeczne są równie ważne jak magiczne artefakty czy heroiczne bitwy. Dzięki temu Tolkienowska mitologia nabiera wymiaru uniwersalnego i egzystencjalnego.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila

Artykuł analizuje rolę kobiet w świecie Śródziemia stworzonym przez J.R.R. Tolkiena z perspektywy współczesnej refleksji feministycznej. Celem pracy jest weryfikacja często powtarzanego twierdzenia, że kobiety są marginalizowane w twórczości Tolkiena. Poprzez analizę wybranych postaci kobiecych ukazano, że ich rola jest znacząca, a niekiedy wręcz kluczowa dla rozwoju narracji, kultury i mitologii Ardy. Artykuł został podzielony na sekcje poświęcone konkretnym postaciom, a także porusza zagadnienia różnorodności ról, niezależności i symboliki kobiecości w legendarium Tolkiena.

Wprowadzenie

Kwestia reprezentacji kobiet w twórczości J.R.R. Tolkiena była wielokrotnie podnoszona w dyskusjach akademickich i fandomowych. Czasami twórczość Tolkiena oskarżana jest o dominację męskich bohaterów i marginalizację kobiet. Jednakże, głębsza analiza wykazuje, że Tolkien, choć zakorzeniony w tradycji literatury anglosaskiej i chrześcijańskiej, tworzy postacie kobiece o wyraźną złożoność psychologiczną, znaczenie mitologiczne oraz siłę oddziaływania.

Kobiety jako bohaterki epickie i duchowe przewodniczki

Éowina

Postać Éowiny łamie tradycyjne schematy płciowe, biorąc udział w bitwie na Polach Pelennoru w przebraniu mężczyzny. Jej słynne słowa: “Nie jestem mężczyzną!” (“I am no man!”) wypowiedziane podczas pokonania Wodza Nazgûli, stały się symbolem feministycznej emancypacji w świecie fantasy. Éowina nie tylko walczy, ale i wybiera drogę uzdrowicielki, łącząc elementy siły i troski.

Galadriela

Galadriela, jedna z najpotężniejszych elfów w Ardzie, pełni rolę duchowej przewodniczki. Jej odrzucenie Jedynego Pierścienia świadczy o duchowej dojrzałości i samopoznaniu. Symbolicznie reprezentuje archetyp Wielkiej Matki lub Mądrej Kobiety (Wise Woman), obecny w wielu mitologiach.

Arwen

Choć Arwen nie bierze bezpośredniego udziału w walce, jej decyzja o pozostaniu w Śródziemiu i rezygnacji z nieśmiertelności dla miłości do Aragorna jest wyrazem wolnej woli, odwagi i duchowego poświęcenia.

Kobiety jako władczynie i przywódczynie

Haletha

Haletha to postać z “Silmarillionu”, która przejmuje przywództwo nad Haladinami po śmierci ojca. Jej historia ilustruje możliwość kobiecego przywództwa opartego na odwadze i rozsądku. Haletha odmawia małżeństwa, co można interpretować jako akt niezależności i afirmacji autonomii.

Meliana

Meliana, Maiar pochodzenia boskiego, zostaje królową Doriathu i matką Lúthien. Jej rola jako doradczyni i czarodziejki wskazuje na aktywny wpływ kobiet na bieg historii Śródziemia.

Kobiety jako symbole mitologiczne i duchowe

Lúthien

Lúthien to jedna z najbardziej heroicznych postaci w legendarium. Pokonuje Morgotha, śpiewem usypia Saurona i oddaje życie za miłość do Berena. Jej historia przewyższa wielu męskich bohaterów pod względem odwagi i mocy.

Entowe żony

Entowe żony są figurami mitologicznymi symbolizującymi żeński aspekt natury. Ich nieobecność w Śródziemiu jest metaforą utraconego połączenia z naturą i żeńskim pierwiastkiem opiekuńczości i wzrostu.

Kobiety codziennego życia: bohaterki codzienności

Różyczka

Różyczka Cotton, żona Sama Gamgee, reprezentuje cichą siłę kobiety rodzinnej. Jej rola jako matki trzynastu dzieci oraz opiekunki domowego ogniska jest afirmacją znaczenia kobiet w utrzymywaniu społecznych struktur hobbitów.

Belladonna Tuk

Matka Bilba Bagginsa, symbolizuje niezależne myślenie i odwagę, którą przekazała synowi. Jej obecność w tle jest znaczeniowa — stanowi fundament odwagi i ciekawości, które Bilbo realizuje w swojej podróży.

Morwena

Postać tragiczna, łącząca godność z cierpieniem. Jej historia jest głęboką analizą utraty, determinacji i odpowiedzialności. Jej tragiczna linia rodzinna ukazuje kobiecą siłę przetrwania mimo osobistych katastrof.

Współczesna perspektywa feministyczna a Tolkien

Choć Tolkien tworzył w pierwszej połowie XX wieku, jego kobiece postaci w wielu aspektach wpisują się w ideały współczesnego feminizmu: niezależność, sprawczość, różnorodność ról, duchowość, równowaga między troską a walką. Choć nie wszystkie kobiety w Śródziemiu są wojowniczkami, to każda wnosi unikalną wartość do mitologii Ardy.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila

John Ronald Reuel Tolkien (1892–1973) był jednym z najwybitniejszych pisarzy XX wieku, najbardziej znany jako autor Władcy Pierścieni i Hobbita. Jego życie było naznaczone wieloma ważnymi doświadczeniami, które miały wpływ na jego twórczość i poglądy na społeczeństwo. Oto krótkie omówienie jego doświadczeń:

Doświadczenia

1. Doświadczenia wojenne

Tolkien był uczestnikiem I wojny światowej, gdzie służył w piechocie. Jego doświadczenie wojenne miało ogromny wpływ na jego światopogląd i twórczość. Uczestniczył w brutalnych walkach na froncie zachodnim, a jego bliscy towarzysze broni zginęli, co wywarło na nim głęboki wpływ. Wrażenie okrucieństwa wojny pojawia się w jego dziełach, zwłaszcza w Władcy Pierścieni, gdzie opisane są zniszczenia i tragiczne konsekwencje konfliktu, a także dążenie do władzy i przemocy. W tej perspektywie Tolkien był krytyczny wobec przemocy i wojny, co może mieć związek z jego pacifistycznymi przekonaniami, mimo że sam był świadkiem brutalności.

2. Doświadczenia akademickie

Tolkien był wykształconym filologiem i profesorem literatury angielskiej na Uniwersytecie Oksfordzkim. Jego badania nad staroangielską literaturą, w tym Beowulfem, miały ogromny wpływ na jego własną twórczość. Jako filolog był głęboko zainteresowany językami, mitologiami i historiami narodowymi, co znalazło odzwierciedlenie w tworzonych przez niego fikcyjnych światach, takich jak Śródziemie. Tolkien tworzył swoje własne języki (np. język elfów Quenya), a także budował skomplikowaną mitologię, co jest echem jego pasji do historii i literatury. Jego doświadczenia akademickie pozwoliły mu łączyć literaturę z historią i kulturą, co było kluczowe dla jego dzieł.

3. Doświadczenia religijne

Tolkien był głęboko wierzącym katolikiem, a jego religijne przekonania miały duży wpływ na jego twórczość. Wiara katolicka była dla niego fundamentem wartości, moralności i światopoglądu. Choć w jego dziełach nie ma jednoznacznych odniesień do katolickich doktryn, widać w nich wyraźne elementy chrześcijańskie – szczególnie w kwestiach dobra i zła, poświęcenia, nadziei i odkupienia. Postacie takie jak Frodo, który podejmuje trudną podróż, by, zniszczyć Pierścień, można interpretować w kontekście chrześcijańskiego pojęcia zbawienia i ofiary. Tolkien był przeciwnikiem idei, które wykorzystywały religię do uzasadniania przemocy i dominacji.

4. Doświadczenia kulturowe

Tolkien dorastał w Anglii, ale miał także doświadczenia międzynarodowe, m.in. związane z czasem spędzonym w RPA, gdzie jego ojciec zmarł, gdy Tolkien miał zaledwie 4 lata. Te doświadczenia miały wpływ na jego poczucie tożsamości narodowej i kulturowej. Tolkien miał poczucie, że jego angielska kultura i historia, zwłaszcza w kontekście języka, są zagrożone przez współczesne zmiany, takie jak industrializacja i upadek tradycyjnych wartości. W Hobbicie i Władcy Pierścieni często ukazywał tęsknotę za utraconym światem wiejskim, pełnym prostoty i harmonii.

Jak te doświadczenia kształtowały jego poglądy na społeczeństwo?

Tolkien był zdecydowanym przeciwnikiem totalitaryzmów i przemocy. Jego doświadczenia wojenne ukształtowały jego pacifistyczne przekonania i krytycyzm wobec wszelkich form władzy, które prowadziły do destrukcji. W jego dziełach można dostrzec obawy przed absolutyzmem władzy, zła wynikającego z chciwości, a także przemiany, które zagrażają naturalnemu porządkowi świata. Był także krytyczny wobec technologii, widząc w niej zagrożenie dla tradycyjnych wartości. Jednocześnie, w jego twórczości obecna była idea, że bohaterowie, mimo swojej słabości, mogą walczyć o dobro, co odzwierciedlało jego wiarę w ludzką zdolność do przezwyciężania trudności.

Tolkien wyrażał też szereg poglądów dotyczących hierarchii społecznej, w szczególności wartości takich jak lojalność, przyjaźń i odpowiedzialność. W jego dziełach widać silne akcentowanie znaczenia wspólnoty i współpracy, a także ostrzeżenie przed dehumanizowaniem innych. Jego doświadczenie jako akademika, filologa i katolika pozwoliło mu na głębsze zrozumienie roli języka i mitologii w kształtowaniu tożsamości społecznej i kulturowej.

Podsumowując, doświadczenia wojenne, akademickie, religijne i kulturowe Tolkiena miały kluczowy wpływ na jego poglądy na społeczeństwo, kształtując jego podejście do kwestii władzy, dobra i zła, a także do wartości takich jak wspólnota, odpowiedzialność i poświęcenie.

Kontekst historyczny i kulturowy

Tolkien żył w okresie, który był niezwykle burzliwy i pełen dramatycznych wydarzeń: od końca XIX wieku przez I wojnę światową, II wojnę światową, aż po okres międzywojenny i zimną wojnę. Jego twórczość została głęboko ukształtowana przez te wydarzenia, które miały wpływ na jego postrzeganie świata, wartości oraz tematykę poruszaną w książkach. Oto, jak różne aspekty tego okresu wpłynęły na tematykę jego dzieł:

1. I wojna światowa

Tolkien, który służył w piechocie brytyjskiej w czasie I wojny światowej, był bezpośrednim świadkiem okrucieństw wojny. To doświadczenie miało głęboki wpływ na jego twórczość, szczególnie w kontekście obrazu przemocy i zniszczenia, który pojawia się w jego książkach.

• Wojna i zniszczenie: W Władcy Pierścieni wojna jest centralnym motywem, a postacie, takie jak Frodo, Aragorn, czy Gandalf, walczą z potęgą zła, która ma na celu zniszczenie świata. Zło utożsamiane z Sauronem przypomina totalitarne reżimy, które dążą do podporządkowania sobie wszystkich narodów.
• Brutalność i okrucieństwo wojny: Obraz wojny w książkach Tolkiena często przedstawia nie tylko fizyczne zniszczenie, ale także psychiczne koszty, jakie ponoszą bohaterowie. Postać Froda Bagginsa, który po swojej podróży z Pierścieniem staje się psychicznie i emocjonalnie wyczerpany, jest odbiciem tego, jak wojna może wpłynąć na jednostkę, pozostawiając ją zranioną i zmienioną na zawsze.

2. II wojna światowa

Choć Tolkien nie brał bezpośredniego udziału w II wojnie światowej (był już wówczas starszym mężczyzną), wydarzenia związane z tą wojną miały ogromny wpływ na kontekst społeczny i polityczny, w jakim pisał Władcę Pierścieni. Choć książki te były pisane przed wojną, ich wydanie przypadło na okres po II wojnie światowej, a tematykę książki można odczytywać jako odpowiedź na wydarzenia, które miały miejsce w międzyczasie.

• Totalitaryzm i walka z tyranią: W obrazie Saurona, który dąży do totalitarnej kontroli nad Śródziemiem, wielu badaczy dostrzega analogię do nazizmu i totalitarnych reżimów XX wieku. Tolkien był przeciwnikiem wszelkich form tyranii, co znajduje wyraz w przedstawieniu zła jako mechanizmu, który ma na celu kontrolowanie wszystkich aspektów życia. To nawiązanie do zagrożenia, jakie stwarzały reżimy totalitarne w czasach II wojny światowej.
• Zniszczenie natury przez industrializację: W Hobbicie i Władcy Pierścieni pojawia się silna tematyka ochrony natury. Tolkien był krytykiem industrializacji i mechanizacji, które zdominowały Europę w XIX i XX wieku. W jego książkach przedstawiony jest kontrast między harmonią natury, reprezentowaną przez elfów czy hobbitów, a wyniszczającą siłą przemysłu i militarnego technologicznego rozwoju, które symbolizują np. orkowie i Mordor. To także może być reakcja na brutalność przemian społecznych i technologicznych tamtych czasów, które prowadziły do zniszczenia tradycyjnych wartości i środowiska naturalnego.

3. Początek XX wieku – społeczne i kulturowe zmiany

Początek XX wieku to okres szybkich zmian społecznych, które miały miejsce w Europie. Wielka wojna, rewolucje społeczne, rozwój technologii i urbanizacja — wszystko to miało wpływ na życie ludzi i ich postrzeganie świata. Dla Tolkiena, który wychował się w Anglii w tradycyjnej rodzinie katolickiej, te zmiany były powodem do niepokoju.

• Powroty do przeszłości i idealizacja minionych czasów: Tolkien, dorastając w Anglii w dobie przełomu wieków, tęsknił za przeszłością, w której życie było prostsze i bardziej zharmonizowane z naturą. To zainteresowanie przeszłością widać w jego dziełach, które są pełne nawiązań do starożytnych mitów, języków i tradycji, jak również w konstrukcji Śródziemia jako miejsca, w którym przeszłość i legenda mają ogromne znaczenie.
• Reakcja na modernizm i materializm: W odpowiedzi na rosnącą dominację modernizmu, materializmu i technologii, Tolkien stworzył światy, które są bogate w tradycję, wiarę, legendy i harmonię z naturą. W jego książkach pojawia się wyraźny opór wobec mechanizacji i dehumanizacji, jakie były widoczne w kulturze tamtego czasu.

4. Kultura i religia

Tolkien był katolikiem, a jego religijne przekonania miały duży wpływ na jego twórczość. Mimo że jego książki nie są bezpośrednimi alegoriami religijnymi, to wartości chrześcijańskie (np. poświęcenie, walka dobra ze złem, nadzieja) są w nich obecne.

• Dylematy moralne i dobro vs. zło: Książki Tolkiena często koncentrują się na moralnych dylematach bohaterów, którzy muszą dokonać wyborów między dobrem a złem, a także na konieczności ofiary, by, ocalić świat. Frodo, który niesie Pierścień, może być postrzegany jako symbol katolickiej idei ofiary i pokuty.
• Pokój i nadzieja: Mimo ponurego tła wydarzeń wojennych, jego dzieła niosą ze sobą także przesłanie nadziei na lepszą przyszłość, co jest odzwierciedleniem jego katolickiej wiary w odkupienie i zbawienie.

Okres, w którym żył Tolkien, miał ogromny wpływ na tematykę jego książek. Jego doświadczenia wojenne, obawy przed totalitaryzmem, krytyka industrializacji i technologii, a także jego religijne i kulturowe przekonania ukształtowały obrazy i motywy obecne w Hobbicie i Władcy Pierścieni. W swoich książkach Tolkien poruszał kwestie dobra i zła, wartości wspólnotowych, przemocy, zniszczenia oraz nadziei na odkupienie, które były odpowiedzią na wyzwania społeczne i polityczne jego czasów.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila

Tolkien prace nad swoim uniwersum zaczął na długo, długo przed swoją pierwszą publikacją. Od tego czasu zmieniło się bardzo dużo. Zmieniła się mentalność ludzi. Przestano czytać książki co wcale nie znaczy, że przestano czytać. Wręcz przeciwnie czytamy dużo więcej niż kiedyś jednak zmieniła się forma czytanych tekstów. Dzisiaj nie czytamy książek tylko treści co u współczesnych czytelników znacznie wpłynęło na ich wymagania oraz ich czytelnicze nawyki. Zmienił się język, jakim się posługujemy oraz definicja słowa ‘arcydzieła’ literackiego. Niezaprzeczalny więc jest fakt, że lista lektur szkolnych wymaga aktualizacji. Sprawdźmy więc czy twórczość J.R.R. Tolkiena to dobry materiał na lekturę szkolną.

Projekt – Tolkien a możliwości współczesnego czytelnika

Projekt ten ma na celu skonfrontowanie możliwości współczesnego czytelnika z wyzwaniami jakie stawia przed czytelnikami twórczość J.R.R. Tolkiena. Do tej analizy wykorzystamy najpopularniejszy na świecie program YOAST. Jednak zanim zaczniemy wyjaśnijmy sobie…

Kim jest współczesny czytelnik?

Zacznijmy od definicji ‘współczesnego’ czytelnika. Program, w którym będziemy analizować tekst to Yoast Premium. Zadebiutował on w 2007 roku i swoją bazę danych oparł na analizie zachowań ‘użytkowników’ od ich narodzin. W rezultacie w przypadku tego projektu ‘współczesny’ czytelnik to każdy urodzony w lub po 2007 roku tzw. Pokolenie Z

Czym jest Yoast?

Yoast to najpopularniejszy na świecie program posiadający dwie opcje. Możemy wykorzystać go do analizy czytelności napisanego tekstu oraz optymalizacji tekstu pod SEO.

Jak takie programy działają?

Programy takie jak Yoast wykorzystują dane przeróżnych firm do zrozumienia zachowań czytelnika. Zrozumienie takich zachowań pomaga piszącemu tak zbudować tekst aby, był jak najbardziej przyjazny dla czytającego i jak najłatwiejszy do znalezienia przez wyszukiwarkę. Do firm, na których zbudowana jest ‘baza’ Yoast zaliczają się czołowe przeglądarki takie jak google czy yahoo.

Na co Yoast zwraca uwagę i co mówią statystyki?

Jak na razie na przestrzeni lat z zebranych danych statystycznych dowiedzieliśmy się kilku ciekawych rzeczy o współczesnym czytelniku. Przede wszystkim coraz gorzej radzimy sobie z przełączaniem się pomiędzy akcjami. Potrzebujemy coraz czytelniejszych akcji-reakcji i coraz trudniej skupić nam się na ‘wydarzeniach’ które zawierają w sobie więcej niż trzech bohaterów i mają więcej niż jedno miejsce akcji.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila

W ramach projektu Tolkien a możliwości współczesnego czytelnika dzisiaj przeanalizujemy sobie pierwszą stronę książki Silmarilion.

Analizowany tekst Silmarillion:

MĘDRCY POWIADAJĄ, że Pierwsza Wojna zaczęła się, zanim Arda została ostatecznie ukształtowana, gdy nic na niej jeszcze nie rosło ani nie żyło, i że przez długi czas Melkor miał przewagę. Lecz w pewnym momencie przybył na pomoc Valarom duch potężny i srogi, który w dalekim niebie usłyszał, że w Małym Królestwie toczy się bitwa. Cała Arda rozbrzmiewała echem jego śmiechu gdy zstąpił Tulkas Mocny, którego gniew niby potężny wicher rozprasza chmury i przepędza ciemność. Melkor uciekł przed tym gniewem i przed śmiechem Tulkasa, opuścił Ardę i pokój zapanował na długie wieki. Tulkas pozostał, przyłączył się do Valarów Królestwa Ardy. Lecz Melkor, przyczajony w ciemnościach zewnętrznych, pałał odtąd przez wieki szczególną nienawiścią do Tulkasa. W tym okresie Valarowie zaprowadzili ład na morzach, lądach i w górach, a Yavanna posiała wreszcie z dawna przygotowane ziarna. Gdy ognie ugaszono lub pogrzebano pod dziewiczymi górami potrzebne się stało światło, więc Aüle na prośbę Yavanny wykuł dwie ogromne latarnie, aby oświetlały Śródziemie, zbudowane jego staraniem w okręgu mórz. Varda napełniła latarnie, Manwë poświęcił je a inni Valarowie umieścili je na kolumnach wystrzelających wyżej niż szczyty wszystkich gór w późniejszej erze. Jedna latarnia, nazwana Illuiną, wzniosła się w pobliżu północnej krawędzi Śródziemia, druga — Ormal — nad jego południowym brzegiem, a światło, spływając z Latarni Valarów, zalewało Ziemię tak, że dzień panował na niej niezmiennie. Nasiona Yavanny zaczęły teraz szybko kiełkować, wschodzić i rosnąć, ziemia okryła się mnóstwem odmian roślin, wielkich i małych: mchów…

Wyniki analizy

Zdania

Odkryto, że na przełomie ostatnich 40 lat umiejętność przeciętnego czytelnika do śledzenia tekstu spadała z roku na rok. Tak jak dostępność internetu rosła tak długość czytanych przez nas tekstów się skracała. Wreszcie doszliśmy do apogeum kiedy to nawet post na facebook który jest tak długi, że trzeba go rozwinąć, aby, w całości go przeczytać, już na wstępie zniechęca. Gdyby, zastanowić się nad tym nie powinno nikogo zdziwić, że aż 48% zdań w przeanalizowanym tekście jest po prostu za długa, a to duże utrudnienie dla czytelnika. W dzisiejszych czasach zdanie, które zawiera w sobie więcej niż 20 słów sprawia czytelnikowi trudność w zrozumieniu tekstu. Doprowadza to do potrzeby, wielokrotnego cofania się o zdanie czy dwa, żeby, zrozumieć, o co właściwie chodzi. Powszechnie jest to najbardziej irytujący powód, który skutecznie zniechęca do dalszego czytania. Cóż Silmarillion i długość zdań to za wysoko postawiona poprzeczka jak na dzisiejsze czasy.

Bohaterzy

Kolejny problem to ilość bohaterów bo jak wiadomo Silmarillion ma ich wielu. Tak jak w przypadku długości zdań tak i w przypadku bohaterów ilość, jaką przeciętny czytelnik jest w stanie ogarnąć spada. Jeszcze w 2000 roku przeciętny uczeń szkoły podstawowej w krajach Europy potrafił przysłowiowo ‘udźwignąć’ 4-5 bohaterów na stronę. Natomiast w 2020 roku liczba ta spadła już do 2-3 bohaterów i to wszystko na przestrzeni zaledwie 20 lat. W przeanalizowanym tekście mamy 5-6 bohaterów zależnie od tego czy Valarów potraktujemy jako swego rodzaju bohatera, czyli stanowczo za dużo.

Wydarzenia

W przypadku wydarzeń spotykamy się z tym samym problemem co w przypadku bohaterów. Analizowany tekst to zaledwie jedna strona Quenta Silmarillion. Na tej jednej stronie J.R.R. Tolkien obsypuje nas niewyobrażalną ilością wydarzeń. A to jakaś wojna, a to przybywa jakiś duch, a to Melkor ucieka, a to Tulkas zostaje i nagle budują jakieś latarnie i sieją nasiona. Jak dla mnie to wspaniały ogólny zarys całości. Jednak już nie Yoast a wydział filologii na university of canada ma inne zdanie. Okazuje się, że w dzisiejszych czasach tekst książki/opowiadania, żeby, był przyjazny dla czytelnika nie może zawierać w sobie więcej niż 2-3 wydarzenia. Dodatkowo wydarzenia te muszą być z sobą ściśle powiązane. W rezultacie jeśli J.R.R. Tolkien chciałby, stworzyć tekst przyjazny dla czytelnika w dzisiejszych czasach zaczynając od wspomnienia o wojnie powinien zakończyć na…

…opuścił Ardę i pokój zapanował na długie wieki.

Lub zawyżając poprzeczkę na…

…W tym okresie Valarowie zaprowadzili ład na morzach, lądach i w górach.

Uporządkowanie tekstu

Mimo długich zdań, które działają na niekorzyść tekstu to tekst i tak jest uporządkowany. Tekst jasno ukazuje, co jakie pociągnęło za sobą konsekwencje i na co powinniśmy zwrócić większą uwagę. Ponadto zdania są zróżnicowane co jest dużym ułatwieniem dla czytającego, żeby, nie pogubił się w tekście.

Wskaźnik Flesha

Wskaźnik Flesha to algorytm sprawdzający spójność pomiędzy ilością zdań a ilością słów i sylab. Mamy tutaj doczynienia z Idealną harmonią pomiędzy ilością słów a ilością sylab. Cały tekst praktycznie składa się z słów składających się z nie więcej niż czterech sylab co czyni tekst łatwym do przeczytania. Jest to bardzo zaskakujące gdyż większość słów to tzw. nazwy własne.

Podsumowując

Ogólnie za całokształt Yoast pierwszą stronę książki Silmarillion ocenił na czerwono. Jak dla mnie to jeden wielki absurd. Naprawdę ilość zdań, bohaterów i wydarzeń jest przytłaczająca? Szczerze w to wątpię jest jednak jedno, ale. Yoast zadebiutował w 2007 roku i na tym roczniku ”czytelników” się najbardziej skupił, a to znaczy, że w tym przypadku gdy mówię o ‘współczesnym’ czytelniku mam na myśli właśnie ten rocznik. W rezultacie ten współczesny czytelnik aktualnie ma około 16 lat. Tak więc jako istota ludzka rocznik 93′ niewiele mogę powiedzieć o dzisiejszych możliwościach nastolatków.

Pamiętajcie jednak, że algorytmy to tylko algorytmy są one inteligentne, ale też nie są nieomylne.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila

W ramach projektu Tolkien a możliwości współczesnego czytelnika dzisiaj przeanalizujemy sobie pierwszą stronę książki Władca Pierścieni.

Analizowany tekst:

Kiedy pan Bilbo Baggins z Bag End oznajmił, że wkrótce zamierza dla uczczenia sto jedenastej rocznicy swoich urodzin wydać szczególnie wspaniałe przyjęcie, w całym Hobbitonie poszły w ruch języki i zapanowało wielkie podniecenie. Bilbo był wielkim bogaczem i wielkim dziwakiem stanowił w Shire przedmiot powszechnego zainteresowania od sześćdziesięciu lat, to jest od czasu swego zagadkowego zniknięcia i niespodziewanego powrotu. O bogactwach, które przywiózł z podróży, opowiadano w okolicy legendy i ogół wierzył-wbrew słowom miejscowych starców-że pod Pagórkiem w Bag End ciągną się podziemia, wypełnione skarbami. Gdyby to nie wystarczyło, żeby mu zdobyć sławę, był jeszcze godny podziwu z innej przyczyny, ponieważ mimo podeszłego wieku zachował pełnię sił. Czas płynął, lecz nie miał, jak się zdawało, władzy nad panem Bagginsem. Mając lat dziewięćdziesiąt, Bilbo wyglądał tak samo jak w wieku pięćdziesięciu. Gdy skończył dziewięćdziesiąt dziewięć lat, zaczęto o nim mówić, że się dobrze trzyma, ale słuszniej byłoby powiedzieć, że się wcale nie zmienia. Ten i ów kręcił głową i myślał, że za wiele tego dobrego: nie zdawało im się sprawiedliwe, że ktoś posiadał wieczną (pozornie) młodość, na dodatek do niewyczerpanych (rzekomo) bogactw. – Będzie musiał kiedyś za to zapłacić, mówili. To nie jest naturalne, wyniknie z tego jakaś bieda. Ale bieda jak dotąd nie wynikała, a pan Baggins tak był hojny, że większość hobbitów chętnie mu przebaczała i dziwactwa i szczęście. Bilbo wymieniał od czasu do czasu wizyty ze swymi kuzynami (z wyjątkiem oczywiście Bagginsów z Sackville) i miał licznych oddanych wielbicieli wśród hobbitów z mniej dostojnych i uboższych rodzin. Nie nawiązał jednak z nikim serdeczniejszej przyjaźni, póki nie zaczęli dorastać młodzi krewniacy. Najstarszy spośród nich, młody Frodo Baggins, był ulubieńcem Bilba. Ukończywszy dziewięćdziesiąt dziewięć lat, Bilbo usynowił Froda, mianował go swoim spadkobiercą i sprowadził na stałe do Bag End; w ten sposób wszelkie nadzieje Bagginsów z Sackville rozwiały się ostatecznie. Przypadek zrządził, że Bilbo i Frodo obchodzili urodziny tego samego dnia, 22 września. ,,Zamieszkaj ze mną, chłopcze kochany-powiedział Bilbo do Froda. – Będzie nam wygodniej razem wyprawiać urodziny;;. Frodo podówczas był jeszcze smarkaczem…

Wyniki analizy

Zdania

58.8% zdań w tekście ma ponad 20 słów. Zdanie, które zawiera w sobie ponad 20 słów to prawdziwe wyzwanie dla współczesnego czytelnika. Na przestrzeni ostatnich 40 lat umiejętność śledzenia tekstu systematycznie spadała. Tak oto dotarliśmy do momentu kiedy zdanie, które ma w sobie 20 słów wydaje się skomplikowane i chaotyczne. Jest tak ponieważ tak długie zdanie zawiera w sobie za dużo informacji a taki czytelnik potrzebuje chwili żeby, odetchnąć i poukładać sobie w głowie co właśnie przeczytał. Taką chwilą jest ‘kropka’. Taka ‘kropka’ zdanie po zdaniu daje chwilę na zrozumienie tekstu.

Bohaterzy

Tutaj już mamy łatwiej tekst skupia się na dwóch bohaterach, czyli akurat tyle ile aktualnie współczesny czytelnik potrafi ‘udźwignąć”. Oczywiście nie byłabym sobą gdybym nie przypomniała, że jeszcze w 2000 roku przeciętny uczeń szkoły podstawowej w krajach europy potrafił przysłowiowo ‘udźwignąć’ 4-5 bohaterów na stronę. 

Wydarzenia

Pierwsza strona raczej skupia się na opisaniu życia Bilba Bagginsa i jego relacji z Frodem tak więc ilość wydarzeń nie jest przytłaczająca.

Uporządkowanie tekstu

Mimo długich zdań, które działają na niekorzyść tekstu to tekst i tak jest uporządkowany. Tekst jasno ukazuje, co jakie pociągnęło za sobą konsekwencje i na co powinniśmy zwrócić większą uwagę. Ponadto zdania są zróżnicowane co jest dużym ułatwieniem dla czytającego, żeby, nie pogubił się w tekście.

Wskaźnik Flesha

Wskaźnik Flesha to algorytm sprawdzający spójność pomiędzy ilością zdań a ilością słów i sylab. Mamy tutaj doczynienia z Idealną harmonią pomiędzy ilością słów a ilością sylab. Cały tekst praktycznie składa się z słów składających się z nie więcej niż czterech sylab co czyni tekst łatwym do przeczytania. Jest to bardzo zaskakujące gdyż większość słów to tzw. nazwy własne.

Podsumowując

Według przeprowadzonej analizy Władca Pierścieni to wielkie wyzwanie dla współczesnego czytelnika. Władca Pierścieni i Silmarillion od zawsze były uznawane za te ‘trudniejsze’ książki do przeczytania. Jednak dopiero po przeprowadzeniu takiej analizy możemy jasno zrozumieć o co chodzi z tą całą ‘trudnością’.

Pamiętajcie jednak, że algorytmy to tylko algorytmy są one inteligentne, ale też nie są nieomylne.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila

W ramach projektu Tolkien a możliwości współczesnego czytelnika dzisiaj przeanalizujemy sobie pierwszą stronę książki Hobbit.

Analizowany tekst:

W pewnej norze ziemnej mieszkał sobie pewien hobbit. Nie była to szkaradna, brudna, wilgotna nora, rojąca się od robaków i cuchnąca błotem, ani też sucha, naga, piaszczysta nora bez stołka, na którym by, można usiąść, i bez dobrze zaopatrzonej spiżarni; była to nora hobbita, a to znaczy: nora z wygodami. Miała drzwi doskonale okrągłe jak okienko okrętowe, pomalowane na zielono, z lśniącą, żółtą mosiężną klamką, sterczącą dokładnie po środku. Drzwi prowadziły do hallu, który miał kształt rury i wyglądał jak tunel: był to bardzo wygodny tunel, nie zadymiony, z boazeria na ścianach i chodnikiem na kafelkowej podłodze; nie brakowało tu politurowanych krzeseł ani mnóstwa wieszaków na kapelusze i płaszcze bo hobbit bardzo lubił gości tunel wił się w skrętach, wił się i wił, wdrażając głęboko, choć wcale nie prostą drogą, we wnętrze pagórka – a raczej: Pagórka, bo tak go nazywano w promieniu wielu mil – a mnóstwo okrągłych drzwiczek otwierało się po jednej, to po drugiej stronie. Hobbici nie uznają schodów. Sypialnie, łazienki, piwnice, spiżarnie (mnóstwo spiżarni!), garderoby, (hobbit miał kilka pokoi przeznaczonych wyłącznie na ubrania) kuchnie, jadalnie – wszystko mieściło się na tym samym piętrze, a nawet wzdłuż tego samego korytarza. Najparadniejsze pokoje znajdowały się z lewej strony (patrząc od wejścia), ponieważ tylko te miały…

Wyniki analizy

Zdania

Większość zdań w tym tekście jest wystarczająco krótka żeby, współczesny czytelnik nie musiał wielokrotnie się cofać żeby, je zrozumieć.

Bohaterzy

Mamy tutaj jednego bohatera, o którym właściwie niewiele się mówi, bo tekst bardziej skupia się na opisaniu jego miejsca zamieszkania niż samym bohaterze. Współczesny czytelnik może udźwignąć do dwóch bohaterów tak więc tutaj współczesny czytelnik nie będzie miał z tym problemu.

Wydarzenia

Brak jakichkolwiek wydarzeń sprawia, że czytelnik nie ma praktycznie nic do zapamiętania. Co czyni tekst łatwym do przeczytania i zrozumienia. Ponadto tekst jest uporządkowany a język przystępny nic więc dziwnego, że akurat ta książka została przez YOAST oceniona jako najlepsza dla współczesnego czytelnika.

Uporządkowanie tekstu

Mimo długich zdań, które działają na niekorzyść tekstu to tekst i tak jest uporządkowany. Tekst jasno ukazuje, co jakie pociągnęło za sobą konsekwencje i na co powinniśmy zwrócić większą uwagę. Ponadto zdania są zróżnicowane co jest dużym ułatwieniem dla czytającego, żeby, nie pogubił się w tekście.

Wskaźnik Flesha

Wskaźnik Flesha to algorytm sprawdzający spójność pomiędzy ilością zdań a ilością słów i sylab. Mamy tutaj doczynienia z Idealną harmonią pomiędzy ilością słów a ilością sylab. Cały tekst praktycznie składa się z słów składających się z nie więcej niż czterech sylab co czyni tekst łatwym do przeczytania. Jest to bardzo zaskakujące gdyż większość słów to tzw. nazwy własne.

Podsumowując

Te wyniki tylko potwierdziły moje największe obawy. Yoast ocenił treść Hobbita jako treść idealną dla współczesnego czytelnika. Co w tym złego? Zdawać by, się mogło, że to raczej pozytywna wiadomość. Jednak miejmy na uwadze, że J.R.R. Tolkien napisał Hobbita dla swoich dzieci. Wiele to mówi o możliwościach współczesnego czytelnika.

Pamiętajcie jednak, że algorytmy to tylko algorytmy są one inteligentne, ale też nie są nieomylne.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila