Gdzie zaczyna się zło? Dobro i mrok w sercu Śródziemia

W “Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena pojęcia dobra i zła są przedstawione w sposób złożony i wielowymiarowy, a ich analiza pozwala na odkrycie głębszych aspektów moralnych, filozoficznych i teologicznych, które są obecne w tej epickiej opowieści.

1. Dobre i złe postacie:

Tolkien przedstawia wyraźny podział na postacie reprezentujące dobro i zło, jednak wiele z nich nie jest jednoznacznie czarno-białych. Wszyscy bohaterowie muszą stawić czoła wewnętrznym dylematom i pokusom, co sprawia, że granice między dobrem a złem stają się czasami rozmyte.

• Dobra strona: Bohaterowie, tacy jak Frodo, Sam, Aragorn, Gandalf czy Legolas, reprezentują różne aspekty dobra. Jednym z kluczowych motywów jest ich zdolność do ofiary i wytrwałości w dążeniu do celu, nawet w obliczu wielkich trudności. Największym symbolem dobra w “Władcy Pierścieni” jest “braterstwo” – współpraca i lojalność wobec innych, gotowość do wspólnej walki dla wyższego dobra. Wartością, która łączy bohaterów, jest także nadzieja – przekonanie, że nawet w obliczu ciemności można znaleźć światełko.
• Zła strona: Zło jest reprezentowane przez postacie takie jak Sauron, Saruman, Gollum czy orkowie. Sauron, jako Władca Ciemności, jest uosobieniem zła w swojej najczystszej formie – bezwzględnego, dążącego do dominacji nad całym Śródziemiem. Zło nie ma w sobie żadnej litości ani współczucia, a jedynym celem jest zniszczenie wszystkiego, co jest dobre. Saruman, choć początkowo był jednym z Istari (czarowników), staje się postacią tragiczną, która pragnie zdobyć władzę, zatracając przy tym swoje pierwotne powołanie. Z kolei Gollum, choć stanowi symbol moralnej ambiwalencji, jest jednym z najbardziej złożonych przedstawicieli zła. Jego postać ukazuje, jak wielka jest moc uzależnienia od Władcy Pierścieni i jak niszczycielska może być żądza posiadania.

2. Zło jako korupcja i degeneracja:

Zło w Śródziemiu jest często przedstawiane jako proces degeneracji, który wpływa na umysł i ciało postaci. W przypadku Golluma, jego obsesja na punkcie pierścienia prowadzi go do moralnego upadku, co z czasem skutkuje jego fizycznym wyniszczeniem. Zło w tym przypadku nie jest czymś zewnętrznym, co można zniszczyć, ale czymś, co wnika w duszę i przekształca ją. Sauron i Saruman to postacie, które w dążeniu do władzy stają się coraz bardziej bezduszne, a ich działania stają się coraz bardziej okrutne i nieprzejednane.

3. Moc Pierścienia i jego wpływ:

Pierścień, będący głównym symbolem władzy, pełni centralną rolę w całym konflikcie dobra i zła. Jego moc ma potencjał, korumpować, a także wzbudzać w ludziach najgorsze cechy – chciwość, pożądanie, zdradę. Dla Froda Pierścień staje się zarówno obciążeniem, jak i próbą moralną. Choć jego misja jest szlachetna, sam Pierścień ma moc zniszczenia jego poczucia dobra, a jedynie dzięki wsparciu innych – w tym Sama – Frodo jest w stanie wytrwać. Właściwie, Pierścień jest symbolem tego, jak wielka moc może zniszczyć moralność, a także jak władza potrafi uwodzić i niszczyć. Jego wpływ na bohaterów, takich jak Boromir czy Gollum, pokazuje, że nie ma nikogo, kto byłby, całkowicie odporny na jego zło.

4. Wybór i wolna wola:

Chociaż Tolkien przedstawia wyraźny podział między dobrem a złem, kluczowym elementem jest również wolna wola bohaterów. Wiele postaci w “Władcy Pierścieni” stoi przed trudnymi wyborami, które będą miały wpływ na ich przyszłość. Najważniejszym przykładem jest Frodo, który mimo pokus Pierścienia nie poddaje się całkowicie, ale musi podejmować decyzje, które są bardzo trudne. Podobnie, Gollum, choć zdegenerowany przez Pierścień, wielokrotnie pokazuje, że posiada wybór – choć jest to wybór między różnymi rodzajami zła. Zatem to nie tylko zewnętrzna walka między dobrem a złem, ale także wewnętrzna walka postaci, która nadaje tej opowieści głębszy sens.

5. Zło jako ignorancja i nieświadomość:

Warto także zauważyć, że nie wszystkie przejawy zła są świadome. Przykładem może być postać Denethora, który mimo że jest królem Gondoru, nie rozumie w pełni zagrożenia, jakie stanowi Sauron. Jego ignorancja i brak wiary w innych prowadzą do tragicznych decyzji. W tym kontekście zło jest często związane z brakiem mądrości, brakiem zrozumienia szerszej perspektywy i uznawania innych za równych sobie.

6. Rola nadziei i odkupienia:

Ostatecznie “Władca Pierścieni” podkreśla znaczenie nadziei i odkupienia. Mimo że zło w Śródziemiu jest potężne, dobro zawsze ma szansę na triumf, jeśli tylko bohaterowie są gotowi walczyć, poświęcać się i wierzyć w siebie nawzajem. Wartością, która pozwala przetrwać trudne chwile, jest nadzieja, która daje bohaterom siłę do stawienia czoła nawet największym przeciwnościom. Nawet postacie takie jak Gollum, które na pierwszy rzut oka wydają się całkowicie zdegenerowane, pokazują, że każdy ma możliwość wyboru.

Podsumowanie:

W “Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena pojęcie dobra i zła jest ukazane w sposób niezwykle złożony i zniuansowany. Zło nie jest jedynie siłą zewnętrzną, lecz także wewnętrzną, która potrafi zniszczyć ludzką wolę i moralność. Jednocześnie dobro to nie tylko heroizm i walka z wrogiem, ale także wiara, poświęcenie i lojalność. Tolkien, w swojej opowieści, przypomina o znaczeniu wyboru i wolnej woli, oraz o tym, że nawet w obliczu wielkiego zła, dobro ma szansę na triumf, jeśli tylko nie przestajemy w nie wierzyć.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila