Egzorcyzmy w literaturze fantasy: Czy zło ma swoje rytuały?

Ten artykuł jest odpowiedzią na pytanie jakie zadał Jason Carter…

I wonder If fantasy novels like Tolkien’s deal with exorcism

Powieści fantasy, takie jak te autorstwa J.R.R. Tolkiena, rzadko skupiają się bezpośrednio na egzorcyzmach w tradycyjnym sensie, jak jest to przedstawiane w literaturze horroru czy religijnych narracjach. W uniwersum Tolkiena, dla przykładu w Władcy Pierścieni, pojawiają się jednak motywy, które mogą mieć pewne pokrewieństwo z egzorcyzmami w sensie walki ze złem, oczyszczania czy wyzwolenia od ciemnych sił.

W literaturze fantasy ogólnie można spotkać motywy związane z magią, walką z ciemnymi mocami, czy rytuałami oczyszczającymi, które mogą przypominać egzorcyzmy, ale nie są one często przedstawiane w tradycyjny, religijny sposób.

Tolkien, będąc głęboko wierzącym katolikiem, stworzył świat pełen symboliki dobra i zła, a także istot nadprzyrodzonych, które reprezentują te siły. Chociaż egzorcyzmy w sensie dosłownym nie są głównym wątkiem, pojawiają się sytuacje, które mogą przypominać ten temat.

W powieściach Tolkiena, takich jak Władca Pierścieni czy Hobbit, głównie skupiono się na elementach magii, potworach, bohaterach i epickich przygodach, a nie na egzorcyzmach w tradycyjnym sensie, jak to mamy na przykład w literaturze grozy. Jednak w książkach Tolkiena można dostrzec wątki, które można by powiązać z motywem walki z mrocznymi siłami czy oczyszczania z nieczystych energii, chociaż nie są one przedstawione w kontekście religijnych egzorcyzmów.

Przykładem może być postać Gandalfa, który często działa w sposób przypominający rolę duchowego przewodnika, walcząc z siłami ciemności. Na przykład w Władcy Pierścieni Gandalf podejmuje próbę oczyszczenia umysłu Sarumana, który został opętany przez mroczną siłę. Ciemne siły, jak Sauron, również mają wpływ na dusze postaci, a ich pokonanie wiąże się z pewnego rodzaju ‘oczyszczeniem’, ale raczej w sensie moralnym, niż dosłownym egzorcyzmie.

Dobrym przykładem jest też motyw walki bohaterów z wpływami Saurona. Najbardziej kluczowy jest tutaj Gollum po którym można dostrzec symptomy typowe dla ‘opętanego’ jak np. słyszenie głosów i odpowiadanie na nie czy walka z swoją dobrą i złą stroną oraz wykończenie psychiczne które zazwyczaj dotyka osoby, opętane.

Więc chociaż Tolkien nie zajmuje się egzorcyzmami w tradycyjnym sensie, temat walki z siłami ciemności, ich pokonywanie i oczyszczanie występuje w jego twórczości, ale bardziej w kontekście magii i walki dobra ze złem, niż egzorcyzmów religijnych.

🌿 Jeśli to, co tworzę, porusza Twoje serce i myśli, możesz pomóc mi robić to dalej – regularnie, z pasją i oddaniem.
Wesprzyj moje Studium Śródziemia na Patronite:
Dziękuję, że jesteś częścią tej drogi. ✨

Anna Eldameldor Mokos- Strażniczka światła Ëarendila